Ongewenste omgangsvormen komen overal voor en kunnen grote invloed hebben op de werksfeer en de gezondheid van werknemers. Het is belangrijk dat mensen op hun werk zo min mogelijk te maken krijgen met pesten, (seksuele) intimidatie, discriminatie of agressie.
Al jaren verandert er onvoldoende in het aantal werknemers dat hier mee te maken krijgt. Er is beperkte vooruitgang door de maatregelen die werkgevers nemen om ongewenst gedrag op de werkvloer te verminderen. Het is in het belang van de werknemer én de werkgever dat dit verandert.
De vertrouwenspersoon 
Het is op dit moment voor een werkgever (nog) niet wettelijk verplicht een vertrouwenspersoon aan te stellen maar een vertrouwenspersoon is onmisbaar aan het worden binnen alle organisaties. De vertrouwenspersoon vormt een belangrijk onderdeel van goed werkgeverschap. Een vertrouwenspersoon is een vraagbaak voor medewerkers die te maken hebben met ongewenste omgangsvormen of integriteitsschendingen op het werk.
Met het aanstellen van vertrouwenspersonen versterken organisaties hun integriteit, zowel preventief als correctief. De vertrouwenspersoon moet daarom binnen de organisatie autonoom, vertrouwelijk en zorgvuldig kunnen functioneren. Het intern melden wordt hierdoor veiliger, gemakkelijker en effectiever. En dat is goed voor de hele organisatie.
Rol van de vertrouwenspersoon bij een arbeidsconflict
Overal waar mensen samenkomen, kunnen er dingen gebeuren waar een vertrouwenspersoon voor nodig is. Meestal zijn het situaties waar mensen onderling prima uitkomen. Het wordt een probleem wanneer deze personen last hebben van de onenigheid of als het de algehele werksfeer te erg beïnvloedt. Zodra onoverkomelijke tegenstellingen langdurig blijven bestaan en personen zich persoonlijk belemmerd voelen of gefrustreerd raken, is er sprake van een arbeidsconflict.
Een arbeidsconflict is vaak complex. De direct betrokkenen hebben er het meest last van, maar de invloed van het conflict op de rest van de organisatie mag niet onbesproken blijven. Het is moeilijk om een conflict op te lossen en minstens zo ingewikkeld om een conflict voor te zijn.
Wat zijn de taken van een vertrouwenspersoon?
Een vertrouwenspersoon is een autonoom aanspreekpunt waar iedereen in de organisatie terecht kan om onder vier ogen over situaties te spreken. Een vertrouwenspersoon kan luisteren zonder oordeel en zorgt ervoor dat de drempel om te praten is laag. De functie heeft alles te maken met vertrouwen, veiligheid, integriteit en geheimhouding. Zo kan een vertrouwenspersoon uitkomst bieden in een conflictsituatie door samen naar de oorzaak en een oplossing te kijken of het initiëren van een andere aanpak.
Een vertrouwenspersoon kan een werkgever hiervoor tools geven en leidinggevenden en bestuurders direct adviseren in een situatie van ongewenst gedrag of conflicten. De vertrouwenspersoon mag een extern deskundige zijn.
Wetsvoorstel tot wijziging van de Arbeidsomstandighedenwet
De werkgever is volgens de actuele Arbowet verplicht om beleid te voeren, binnen het algemene arbeidsomstandighedenbeleid, dat erop is gericht om psychosociale arbeidsbelasting te voorkomen of te beperken als dit een risico vormt binnen de organisatie. Het Arbobesluit werkt deze verplichting verder uit in afdeling 4, hoofdstuk 2, artikel 2.15 en verplicht werkgevers om de risico’s in kaart te brengen in een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (Artikel 8 Arbowet). Maar ook de werknemers zelf dragen hiervoor medeverantwoordelijkheid. De werknemer is verplicht om naar zijn eigen vermogen zorg te dragen voor zijn eigen veiligheid en gezondheid en die van de andere betrokken personen (artikel 11 Arbowet).
Op 8 maart 2023 is een wetsvoorstel behandeld tot wijziging van de Arbeidsomstandighedenwet in verband met het verplicht stellen van een vertrouwenspersoon. Het wetsvoorstel ziet de toegang tot een vertrouwenspersoon als een recht dat iedere werknemer zou moeten hebben, er zijn nu geen volwaardige alternatieven voor de vertrouwenspersoon. Door de zichtbaarheid van vertrouwenspersonen te benoemen kan de meldingsbereidheid vergroten. Iedere werknemer heeft recht op een sociaal veilige werkomgeving en krijgt een wettelijk recht op toegang tot een vertrouwenspersoon.
De Arbeids Inspectie beschouwt het als een onmisbaar element in het wettelijk verplichte arbobeleid. Met dit wetvoorstel krijgt de Arbeidsinspectie meer rugdekking bij het toezicht en de handhaving op de toegang tot een vertrouwenspersoon..
De initiatiefnemer van dit wetsvoorstel kiest ervoor een artikel inzake de vertrouwenspersoon toe te voegen aan de Arbowet. Het voorgestelde artikel 13a regelt ten eerste dat iedere werknemer zich kan wenden tot een vertrouwenspersoon. De werkgever heeft de plicht deze persoon intern of extern aan te wijzen. De ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging moet instemmen met de keuze van de vertrouwenspersoon en diens positionering alsmede met de verlenging en beëindiging van diens aanstelling.
Het wetsvoorstel regelt een aantal basistaken van de vertrouwenspersoon, te weten:
- het opvangen, begeleiden en adviseren van de werknemer en zo nodig doorverwijzen naar een professionele hulpverlenende instantie of hulpverlener;
- het zo nodig inschakelen van een deskundige of bemiddelaar bij conflicten die verband houden met ongewenste omgangsvormen;
- het adviseren over en behulpzaam zijn bij eventueel verder te nemen stappen door de werknemer en verlenen van nazorg;
- het signaleren van knelpunten in de uitvoering van het beleid, het verstrekken van inlichtingen over de mogelijkheden tot voorkoming en bestrijding van ongewenste omgangsvormen;
- het geven van gevraagd of ongevraagd advies aan de werkgever ter zake van bedoelde ongewenste omgangsvormen;
- het geven van voorlichting ter zake van ongewenste omgangsvormen en informatie over de inhoud van de functie van de vertrouwenspersoon en diens bereikbaarheid; en
- het jaarlijks uitbrengen van een verslag van bevindingen aan de werkgever en de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging.
De vertrouwenspersoon moet een passende opleiding hebben gevolgd om zijn/haar taak naar behoren te kunnen vervullen. Verder regelt het wetsvoorstel de geheimhoudingsplicht van de vertrouwenspersoon. Met een wijziging van het artikel 7:670 van het Burgerlijk Wetboek wordt ten slotte geregeld dat vertrouwenspersonen, evenals de preventiemedewerker en leden van de medezeggenschap, ontslagbescherming genieten voor zover het hun functioneren als vertrouwenspersoon betreft.
Na akkoord over het wetvoorstel treedt deze wet in werking op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip.
Conclusie
De verwachting is dat het wetsvoorstel ertoe zal leiden dat (nog) meer organisaties een vertrouwenspersoon zullen aanstellen. Dit zal daardoor bijdragen aan het terugdringen van escalatie bij ongewenst gedrag op de werkvloer en het creëren van een veilige werkomgeving voor alle werknemers.
Vanuit verschillende certificaties wordt een ondernemer als gewezen op conformiteit met wet- en regelgeving. In de meeste gevallen wordt bij bedrijven de vertrouwenspersoon genoemd in de personeelsinformatie, met eventueel een extern vertrouwenspersoon voor situaties waar de medewerker niet met de aangewezen persoon kan of durft te praten. Neem bij vragen over hoe dit binnen uw eigen managementsystemen op te nemen gerust contact met ons op.
Binnen ons netwerk werken wij met een extern vertrouwenspersoon waarmee door bedrijven een afspraak gemaakt kan worden voor de invulling van een deskundig extern vertrouwenspersoon. Kunnen we je hiermee verder helpen?