Diisocyanaten (stoffen die o.a. bij het aanbrengen van PUR kunnen vrijkomen) kunnen met name bij inademing ernstige allergieën veroorzaken, zoals astma. Daarom is een restrictie opgesteld in de Europese chemicaliënwetgeving REACH, die voor de hele EU geldt. Het doel van zo’n restrictie is om mens en milieu te beschermen tegen onaanvaardbare risico’s van een chemische stof. Deze restrictie (of beperking) betekent dat je de stof niet mag gebruiken tenzij je voldoet aan de voorwaarden die in de wet staan.
Voor diisocyanaten zijn de voorwaarden in het kort:
- Van toepassing op iedereen die beroepsmatig (industrieel, professioneel of als ZZP’er) met deze stoffen werkt
- Iedereen die na 24 augustus 2023 met een product werkt dat meer dan 0,1% diisocyanaten bevat moet een opleiding hebben gevolgd over het veilig gebruik van deze producten en de effecten op de gezondheid.
- De leveranciers moeten gebruikers vanaf 24 februari 2022 inlichten over deze verplichting en moeten deze op het etiket vermelden.
- De leveranciers moeten ervoor zorgen dat het opleidingsmateriaal beschikbaar is in de taal van de lidstaat (dus voor Nederland in het Nederlands).
- De opleiding moet gegeven worden door iemand met voldoende kennis van arbo (en bij voorkeur ook van werken met diisocyanaten). Let erop dat anderstaligen de training ook moeten kunnen volgen en afsluiten!
- De inhoud van de opleiding is voorgeschreven en is afhankelijk van de taken, de risico’s en het soort werk. Bij werkzaamheden met meer blootstelling is er een hoger risico. De eisen en de werkzaamheden waarvoor die gelden staan in paragraaf 4 en 5 van de restrictie.
- De opleiding moet iedere vijf jaar herhaald worden en de gebruiker moet kunnen aantonen dat hij deze opleiding succesvol afgerond heeft.
- De werkgever (of de ZZP’er) moet registreren welke medewerkers de opleiding succesvol hebben afgerond en wanneer deze herhaald moeten worden.
Voor welke producten geldt de restrictie?
Naast de bekende PUR-schuimbusjes kan het ook gaan om lijmen en lakken die diisocyanaten bevatten. En natuurlijk het tweecomponenten PUR-schuim dat gebruikt wordt bij na-isolatie van bijv. kruipruimtes.
De restrictie geldt voor producten met meer dan 0,1% diisocyanaten. De samenstelling van een product kun je vinden in rubriek 3 van het veiligheidsinformatieblad, de leverancier is verplicht het veiligheidsblad in het Nederlands beschikbaar te hebben. Als de opleiding verplicht is voor een product moet dat door de fabrikant / leverancier zowel in het veiligheidsinformatieblad als op het etiket vermeld worden. Vraag bij twijfel aan je leverancier of het product onder de opleidingsverplichting valt en leg dit antwoord vast in het RI&E dossier.
Om verantwoord gebruik van PURschuim te bevorderen heeft Volandis een A-blad gepubliceerd, in opdracht van Kennisplatform Gespoten PURschuim met daarin de richtlijnen voor een veilige en gezonde werkomgeving.
Waar vind ik een geschikte opleiding?
De eerste stap: Bij de leveranciers van producten waarvoor de opleidingseis gaat gelden, zijn verantwoordelijk gesteld voor het ontwikkelen en beschikbaar maken van opleidingsmateriaal. Zij kunnen ook aangeven welke mate van opleiding nodig is voor welk product of toepassing.
Je kunt een externe e-learning volgen of een klassikale training zoeken. Een online opleiding (e-learning) mag wanneer er, net als bij een toolbox, een mogelijkheid is om bij onduidelijkheden vragen te stellen aan een deskundige. Ook een e-learning wordt afgesloten met een “toets” of de stof begrepen is.
Je mag ook zelf binnen het bedrijf opleiding van de medewerkers organiseren zodat het goed aansluit bij het eigen werk waarbij PURschuim gebruikt wordt. Deze interne opleiding moet de juiste informatie bevatten (gebruik bv het opleidingsmateriaal van de leverancier) en de opleider moet de juiste kwalificaties hebben. De exacte eisen vind je in paragraaf 4 en 5 van de restrictie.
De interne opleiding kan ook eenvoudig herhaald worden bij nieuwe medewerkers. Ook de interne opleiding moet geregistreerd worden om aantoonbaar te hebben dat deze succesvol afgerond is en na 5 jaar herhaald wordt.
Welke maatregelen moet je altijd nemen?
Werkgever en werknemer kunnen samen de maatregelen nemen, volgens de arbeidshygiënische strategie:
- Werk met uitgeharde isolatieplaten in plaats van met schuim.
- Let er op dat er goed geventileerd wordt als er in een kleine ruimte meer dan één bus PUR-schuim wordt verspoten en gebruik onafhankelijke ademhalingsbescherming .
- Gebruik een veiligheidsbril, handschoenen(neopreen of nitrilrubber) en goed sluitende werkkleding.
- Gebruik bij het verwerken van uitgehard schuim ademhalingsbescherming(halfgelaatsmasker met filtertype P2).
Zeker is dat:
- De opleiding met goed gevolg moet worden afgelegd om met diisocyanaten te mogen blijven werken
- De werkgever verantwoordelijk is om dit per medewerker te registeren en;
- De opleiding iedere vijf jaar herhaald moet worden.
Dus zorg ervoor dat iedereen voldoende instructie/training heeft gehad over het veilig werken met PUR.
Spreek als werkgever en werknemer met elkaar over mogelijke andere werkwijze waardoor PURschuim minder of niet nodig is, over de te nemen beschermingsmaatregelen.
Spreek elkaar aan op wat beter moet of juist heel goed gaat!
Meer informatie vind je op aannemersvak.nl, op de website van de Rijksoverheid, Volandis of de verenigde producenten.
Bij https://echa.europa.eu/nl/support/qas is meer informatie met voorbeelden te vinden van diisocyanaten, maar daar moet je wel goed zoeken.